FP-5. Ders Nörotransmitterler

NÖROTRANSMİTTERLER:

Elektriksel uyartıyı (impulsu) kimyasal sinyale dönüştüren, uyarıyı gönderen nörondan alıcı hücrede aksiyon potansiyeli (impuls) oluşturarak impulsu bir nörondan diğer bir hücreye aktarabilen kimyasal haberci moleküllerdir. Akson ucundaki sinaptik keseciklerin içerisinde bulunurlar. 

Kısacası

• Bir nörondan diğerine impuls iletici kimyasal maddelerdir.

• Nörotransmitterlerin en önemli faaliyeti bilginin, iletinin çok daha hızlı bir şekilde karşı tarafa geçmesini sağlamaktır. Nörotransmitterlerin bu faaliyetleri insanların daha kolay öğrenmelerine yardım eder.

Histamin:Vücuttaki uyku düzenini ve orgazmı kontrol etmede görev alır. Aynı zamanda sindirime destek olan kimyasalı salgılar ve bu kimyasal da vücut tarafından üretilir. Bunun yanında da beyin hücrelerinin iletişimini destekler.(Güncel Psikoloji)
ACH( ASETİL KOLİN) : Dikkat, bellek, öğrenme, hafıza ile ilgili olan bir nörotransmitterdir. Asetil kolin nörotransmitterinin fazla olması titreme vb. hastalıklara neden olurken eksikliği felç olma riskini artırmaktadır. Alzheimer ve unutkanlıkla ilgili olan rahatsızlıklarda asetil kolin eksikliğinden kaynaklı bir sorun olduğu düşünülmektedir.

-DOPAMİN: Dopamin, heyecanla ilgili olan bir kimyasaldır. Yani insanın heyecanlanma sırasında salgılamış olduğu bir nörotransmitterdir. Dopamin hormonunun fazlası şizofren hastalığına neden olurken azlığı Parkinson rahatsızlığına neden olmaktadır.

-SERATONİN: Seratonin mutluluk hormonudur. Seratonin nörotransmitterinin azlığı kişinin depresyona girmesine neden olur. Seratonin kimyasalının fazla olması ise kişiyi manik yani gereğinden fazla mutlu, gereğinden fazla hareketli yapmaktadır. Manik-depresif mevsimsel duygu durum bozukluğudur. Manik-depresif hastalar kışın daha depresif olurlarken yazın daha mutlu olurlar. Çünkü güneş ışığı seratonin hormonunun artmasında etkili olmaktadır.

-NOREPİNEFRİN: Öğrenme ve bellek üzerinde etkili olan bir nörotransmitterdir. Bu kimyasalın azlığı hafıza sorunlarının yaşanmasına neden olur.

-ENDORFİN: Ağrı ve acıyı kesen ağrının ve acının hissedilmesini engelleyen bir kimyasaldır. Örneğin bir kişinin bileği burulduğu zaman ilk burkulma anında kişi çok fazla ağrı hissetmez. Ancak bir süre sonra bacak şişmeye başlar ve yavaş yavaş ağrı artar ve kişi artık ağrıyı büyük ölçüde hissetmeye başlar. Ağrının bir süre sonra hissedilir derecede artma sebebi, salgılanan endorfin hormonun zaman geçtikçe etkisini kaybetmesidir.

Endorfin hormonu, beyine direk enjekte edildiğinde herhangi bir uyuşturucudan 120 kat daha etkili olurken kandan yani damardan enjekte edildiğinde 3 kat daha etkili olmaktadır. İnsanın kendi bedeninin ürettiği bu uyuşturucu birçok sakinleştirici ve suni uyuşturuculardan çok daha iyi bir ağrı kesici olmaktadır.

Kaynakça:
Temel Psikoloji Kursu

Yazar:Derya Talas

Bu bölüm kendi kitabım olan Temel Biyolojik Psikoloji'de çok anlaşılır bir şekilde anlatılmadığı için yazıyı başka bir adresten aldım.Kaynağı yazının sonunda bulunmaktadır.

Konunun özeti (kendi notlarımdan olan kısmı)

Asetilkolin:Sinir sistemi, hareket, kaslar

Dopamin:Hareket,dikkat,öğrenme,zevk,ödül

Serotonin:Beyin/omurilik/uyku,yeme,ruh hali,acı hissetme

Endorfinler:Beyin,omurilik/acıyı baskılama,ruh hali düzeltme,zevk,iştah

Hangi Hastalık?

Asetilkolin:Fazlaysa=Titreme
Azsa=Alzheimer,unutkanlık,felç

Dopamin:Fazlaysa=Şizofreni
Azsa=Parkinson hastalığı

Serotonin:Fazlaysa=Manik(gereğinden fazla mutlu olma)
Azsa=Depresyon

Endorfinler:Azsa=Hafıza sorunları

Nöropeptitler ve Nöromodülatörler

Nöropeptitler kısa aminoasit zincirlerden yapılmışlardır ve nörotransmitter olarak rol oynarlar.

Nöromodülatör, nörotransmitterlerin serbest bırakılmasını arttırabilir ya da azaltabilirler,postsinaptik hücrelerin tepkisini değiştirirler.

• Aktive edici: Asetilkolin,adrenalin,nöradrenalin,glutamat,dopamin

• İnhibe edici:GABA,dopamin