FP-4. Ders Sinaptik Geçiş

SİNAPTİK GEÇİŞ

• Sinaps: Nöronların hedef hücreleriyle temas ettiği ve iletişime geçtiği yer
• Boşluk bulunan sinaps türü: Kimyasal sinaps
• Fiziksel olarak bağlı olan: Elektriksel sinaps
• Presinaptik: Nöronun akson terminalinden sinaptik boşluğa bakan zarın bölümüdür.
• Postsinaptik: Hedef hücrede bulunan ve sinaptik boşluğa bakan yer
• Sinaptik keseciklerin içi nörotransmitter(sinir  taşıyıcılar) ile doludur.

Sinaps üç yerde bulunur:

1. İki nöron arasında
2. Duyu nöronu ile reseptör organ arasında
3. Motor nöronu ile efektör organ arasında

Sinaptik geçiş nasıl sağlanır?

1. Sinaptik uca Ca girişi olur.
2. Ca artışı nörotransmitter madde taşıyan keseciğin zarla birleşmesine neden olur.
3. Ekzositozla sinaptik kesecikten nörotransmitterler sinaptik boşluğa verilir.
4. Nörotransmitterler diğer nöronun dendritindeki reseptörlere bağlanarak hücreye Na girişini başlatır.Böylelikle impuls iletimi yani diğer nöronda aksiyon potansiyeli başlamış olur.
5. Nörotransmitterler enzimlerle yıkılır veya başka bir nöron tarafından geri alınır.

• Uyartının sinapstan geçişi, nöron üzerindeki geçişine göre daha yavaş olur
• Nörotransmitter maddelerin salgılanma miktarı impul sayısına bağlıdır.
• İlk impuls geçtikten sonra bunu izleyen diğer impulslar sinapstan daha kolay geçerler.
• Aksondan sinapsa gelen tüm uyartı çeşitleri karşı dendrite ulaşmaz.Bu"seçici direnç"sayesinde
• bütün organlar değil sadece ilgili organlar uyarılmış olur.Seçici direnç; öğrenme hafıza ve karışık olayların ayırt edilmesini sağlar.
• Aynı nöron üzerinde bir uyartının diğer uyartıyı etkisiz hale getirmesine"engelleme", gücünü arttırmasına"kolaylaştırma" denir.
• Engelleme ve kolaylaştırma üretilen nörotransmitter çeşidine bağlıdır.

NOT:

• Sinapslarda bir nörondan diğer nörona uyarı geçişi, uyarıyı getiren nöronun akson ucundan, uyarıyı alan nöronun dentritine doğrudur.

NOT:

• Engelleyici sinapslarda nörotransmitter maddeler, bir sonraki nöronda klor (Cl–) geçirgenliğini artırır. Böylece hücreye fazla klor (Cl–) girdiğinden zarın iç tarafı daha da negatif (-) olur. Bu durumda impuls oluşmaz ve iletim durur.

• Morfin, nörotransmitter madde salgısını geçici olarak durdurur. Böylece sinaptik iletim kesintiye uğrar. Örneğin dişinizin çekilmesi gerektiğinde morfin kullanılarak çekilecek dişin bulunduğu bölgedeki sinirsel iletimin durması sağlanır. Böylece dişiniz çekilirken acı hissetmezsiniz.

NON-SİNAPTİK İLETİŞİM

• Bir diğer haberleşme maddesi nöromodülatörlerdir.
• Uyanıklık,korkaklık gibi genel davranış durumlarını etkiler.
• Hormonlar da vücudumuzdaki bilginin iletimini sağlar.

Endokrin Sistemindeki Bazı Bezler:

1. Adrenal bezler:vücudun stresli olaylarında rol oynayan hormonları salgılar.
2. Hipotalamus:Uykunun düzenlenmesi, açlık ve iştahta da rol oynar
3. Pankreas:Vücuttaki glikoz seviyesini düzenleyen insülin hormonu salgılar
4. Paratiroid bezleri:Vücuttaki Ca seviyesini düzenleyen hormon salgılar
5. Epifiz bezi:Uyku döngüsünde ve günlük biyolojik ritmi etkiler.
6. Hipofiz bezi:Diğer endokrin bezlerin düzenlenmesinde rol oynar.
7. Timüs bezi:Vücudun savunma sisteminin düzenlenmesinde rol oynar.
8. Tiroid bezi:Kemik büyümesi ve ısı üretiminde rol oynar.
9. Yumurtalıklar ve testisler:Dişilik ve erkeklik hormonlarıdır.