FP-3.Ders Sinir Sisteminde İletim

SİNİR SİSTEMİNDE BİLGİ ALIŞVERİŞİ

1. Aksondan dendrite → aksodendritik
2. Aksondan hücre gövdesine → aksosomatik
3. Aksondan aksona → aksoaksonik
4. Dendritten dendrite → dendrodendritik

DURGUN ZAR POTANSİYELİ 

• Hücre zarı bazen dinlenmede kalır ve diğer nöronlardan bilgi alımını keser.Bu duruma durgun zar potansiyeli denir.
• Hücrenin durgun potansiyeli,aksiyon potansiyeli,aksiyon potansiyeli ya da sinaptik potansiyel olmadığı zaman korunan zar potansiyelidir.
• Dinlenme halindeki nöronun hücre içi sıvısı hücreler arası sıvıya göre daha negatif yüklüdür ve bu polarite farkına durgun potansiyel denir.
• (Üç tanımını da yazıyor.)

1. Durgun zar potansiyeli; Na iyonlarının hücrenin dışında tutulması ve K iyonlarının hücrenin dışına çıkıp sodyum/potasyum kanallarından aktif taşıma ile tekrar hücre içine alınmasıyla oluşur.
2. Sodyum/Potasyum pompası her 3 Na, aktif taşıma ile dışarı atar ve buna karşılık 2 K iyonunu hücre içine alır.
3. Uyarılabilir hücrelerde durgun zar potansiyeli: –70 ila –90 mV

AKSİYON POTANSİYELİ VE SİNİR İLETİSİ

(Sinir impulsu da denmektedir.)
(Nöron içi iletişim)
(Zarın üzerindeki sodyum ve potasyumun yer değiştirmesi)

• Elektriksel membran potansiyelinin hızlıca yükselip düştüğü kısa süreli bir olaydır.
• Elektriksel olur.Aksonlarda olan bu faaliyete akson potansiyeli denir.
• Nöron akson potansiyeline ulaşacak kadar uyarılırsa dışarıdaki elektrotlar geçiş yaparlar.
• Bir uyarıcı sık sık gelerek aksiyon potansiyeli oluşturma gücüne ulaşmasına "sumasyon"denir.
• (Sumasyon= birikme)  
• Eğer nöron eşik değerine ulaşmazsa aksiyon potansiyeli gerçekleşmez.Buna "ya hep ya hiç prensibi"denir.

Baskılayıcı potansiyel yeterince büyük olmalı
↓
Sumasyona
↓
Çoklu sinyal girdilerine bağlıdır.

• Aksiyon potansiyeli, bir aksonun membran potansiyeli uyarılma eşiğine gelince gerçekleşir.Na ve P iyonları aracılığıyla gerçekleşir.
• Aksiyon potansiyeli elektrotlar ile ölçülebilir.
• Aksiyon potansiyelinin,akson boyunca ilerlerken aynı zamanda sinir uyarımının yayılımını hızlandırmasına "atlamalı iletim" denir..Böylece akson çapında artma ihtiyacı azalır ve sinir sistemi boyutunda bir kısalmaya yol açar.
• İletim hızı üç temel ögeye bağlıdır.

1. Akson çapı: Çapı büyük olan aksonlar daha hızlı
2. Aksonun miyelinli olup olmaması: Miyelinli aksonlar daha hızlı
3. Kaç tane sinanps içerdiği: Daha fazla sinaps daha yavaş iletir.

• Refraktör Periyot:Nöronun bir başka aksiyon potansiyeli yapamadığı durum
• Polarizasyon:Kutuplaşma
• Membran potansiyeli:Hücre içi ve dışı arasındaki potansiyel fark
• Depolarizasyon:Hücre potansiyelinin membran potansiyelinden az olması
• Hiperpolarizasyon:Hücre zarı potansiyelindeki artış

NÖRONDA İMPULS İLETİMİ

POLARİZASYON (KUTUPLAŞMA):

İç kısmının (-) olmasını sodyum-potasyum pompası sağlar.Dışarıya gönderilen 3 Na ya karşılık içeriye 2 K alınır.Na dışarıda fazla olduğundan bu iş aktif taşıma ile gerçekleşir( ATP harcayarak).Cl içeri girebilir ancak oluşan potansiyel fark Cl u dışarıda Hücrenin iç kısmının (-) olmasını sağlayan asıl faktör ise hücre zarından geçemeyen büyün anyon proteinleridir.Hücre içi ve dışı arasındaki potansiyel fark -70mV olarak ölçülür. (Polarize hali dinlenme halidir.)

POLARİZASYONUN NEDENİ:

Hücre içi ile hücre dışı arasındaki iyonların derişim farklılığıdır.

Hücre içinde K+ derişimi fazla, Na+ derişimi azdır.

Hücre dışında ise tam tersine K+ derişimi az, Na+ derişimi fazladır.

Hücre içinin negatif olmasının nedeni ise derişimi hücre dışına göre fazla olan anyonlardan (A-) kaynaklanır.

Kısacası

• Dinlenme halindeki bir sinir hücresinde; Na⁺ hücre dışına, K⁺ ise hücre içine aktif taşıma ile pompalanır. 
• Böylece sinir hücresinin dış kısmı pozitif (+), iç kısmı ise negatif (-) yüklü hale geçer.Bu olaya POLARİZASYON denir.
• Polarizasyonda Na-K pompası kullanıldığından, ATP harcanır.
• Hücre içinin negatif olmasında Cl- un bir etkisi yoktur.

DEPOLARİZASYON:

Nöron aktive gösterdiği( impuls iletildiği) sırada Na ve K kanallarının açılmasıyla zarın Na geçirgenliği 500 kat artar. Na hızlıca içeriye girer. Bu sırada aksiyon potansiyeli -70mV'dan +40 mV'a kadar çıkar.Bu durumda iken hücrenin dışı (-), içi (+) hale gelir.

Depolarizasyonda, Na-K pompası görev yapmadığından ATP harcanmaz.

REPOLARİZASYON:

Nöron içindeki Na belli bir konsantrasyona alışınca Na kanalları kapatılır.Bu işlemden hemen önce K dışarı çıkmaya başlar. İçeri giren Na kadar K dışarı çıkar. Böylece potansiyel tekrar dinlenme potansiyeline getirilir yani hücrenin içi (-), dışı tekrardan (+) hale gelir.

Repolarizasyonda, Na-K pompası görev yaptığından ATP harcanır.

HİPERPOLARİZASYON:

Repolarizasyondan sonra K kanalları hemen kapanmadığı için Na geçişi durduktan sonra bir miktar daha K dışarı çıkar.Buna hiperpolarizasyon denir.

İmpuls sayısını etkileyen faktörler:

 

 

 

 

 

İmpuls hızını etkileyen faktörler:

 

Not: Nöronda impuls iletim hızı sabittir.

TOPLAMA ETKİLERİ

Postsinaptik zarda

• EPSP (Postsinaptik potansiyal)→ Depolarizasyon
• IPSP (Baskılayıcı postsinaptik potansiyel)→ Hiperpolarizasyon
• Mekansal toplama
• Zamansal toplama